W dniu 17 grudnia 2021 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił ustawę o Ochotniczych Strażach Pożarnych. W dniu 28 grudnia 2021 r. ustawa została podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudę. Z dniem 1 stycznia 2022 r. ustawa weszła w życie.
Dzięki uregulowaniu i podniesieniu statusu prawnego jednostek OSP w jednym akcie prawnym rangi ustawowej oraz dodatkowym środkom z budżetu państwa nastąpi gruntowna poprawa sytuacji strażaków OSP oraz samych stowarzyszeń, które są i powinny pozostać jednymi z podstawowych podmiotów doskonalonego systemu bezpieczeństwa wewnętrznego, w szczególności ochrony ludności i ratownictwa. Nowe rozwiązania zostały docenione przez strażaków ochotników, ponieważ zabiegali o nie od bardzo wielu lat. Jest to pierwsza ustawa, która formalnie reguluje status strażaka ochotnika. Celem ochotniczych straży pożarnych jest działalność wykraczająca daleko poza zadania realizowane przez pozostałe stowarzyszenia, polegające na umożliwieniu członkom udziału w życiu publicznym i wyrażania zróżnicowanych poglądów oraz realizacji indywidualnych zainteresowań. Cel funkcjonowania OSP w wielu elementach jest zbieżny ze stawianymi przed profesjonalnymi jednostkami organizacyjnymi zawodowo wykonującymi działania, należące do zadań publicznych organów administracji publicznej. Ustawa to profesjonalizacja tych stowarzyszeń, którą wymusza rozwój cywilizacyjny i wzrost poziomu zagrożeń dla bezpieczeństwa powszechnego i wzrost poczucia bezpieczeństwa mieszkańców małych miejscowości, w których nie funkcjonuje PSP.
Dlatego szereg tych rozwiązań zawartych w ustawie wpłynie pozytywnie na rozwój i wzmocnienie OSP (jako jednostek ochrony przeciwpożarowej), w szczególności:
1) wprowadzenie świadczenia ratowniczego dla każdego strażaka, który przesłuży 25 lat, a w przypadku kobiet 20 lat, po przejściu na emeryturę od Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji otrzyma, na razie nieduży – bo w wysokości 200 zł – dodatek do emerytury,
2) nastąpi uporządkowanie relacji (w formie umowy) pomiędzy niezależnymi podmiotami prawnymi tj. gminą i ochotniczą strażą pożarną (mającą status stowarzyszenia, a także jednostki ochrony przeciwpożarowej),
3) strażacy OSP zostali objęci ubezpieczeniem podobnie jak zawodowi – uregulowane zostały kwestie odszkodowań dla strażaków ratowników OSP i ich rodzin, dotyczy to sytuacji uszczerbku na zdrowiu/śmierci strażaka OSP lub poniesienia szkody w mieniu w związku z udziałem w działaniach ratowniczych, akcji ratowniczej, szkoleniu lub ćwiczeniu,
4) na koszt budżetu państwa realizowane będą dla OSP darmowe szkolenia, szkolenie na prawo jazdy kategorii C, a także różnego rodzaju kursy specjalistyczne,
5) nastąpi odciążenie budżetów samorządów, które do tej pory finansowały szkolenia z zakresu ratownictwa medycznego,
6) strażacy OSP będą mogli na podstawie ukończenia wszystkich szkoleń uzyskiwań tytuł zawodowy strażaka,
7) wzmocniona została ochrona prawna strażaków OSP biorących udział w działaniach związanych z ochroną przeciwpożarową (korzystają z ochrony przewidzianej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych),
8) strażakowi ratownikowi OSP przysługiwać będą środki ochrony indywidualnej i umundurowanie, w standardzie zrównującym z PSP,
9) obniży się koszt utrzymania remiz strażackich z uwagi na uregulowanie taryfy energii elektrycznej na poziomie gospodarstwa domowego tj. wg najkorzystniejszej taryfy rozliczeń w obrocie energią elektryczną,
10) strażacy ochotnicy otrzymają legitymację w celach identyfikacyjnych i korzystania z dodatkowych uprawnień, które przyznawane będą w postaci różnego rodzaju zniżek,
11) strażacy OSP, w tym członkowie młodzieżowych drużyn pożarniczych, wzorowo wykonujący swoje obowiązki uzyskają możliwość otrzymania odznaki Świętego Floriana „Za zasługi dla społeczności lokalnej”, a także przedstawienie do orderu lub odznaczenia,
12) strażak ratownik OSP (a także kandydat na strażaka-ratownika OSP) będzie miał prawo do okresowych i bezpłatnych badań lekarskich, co do tej pory nie było uregulowane.
Ustawa wprowadza bardzo elastyczne możliwości uregulowania wzajemnej relacji pomiędzy gminą, wykonującą zadanie własne ochrony przeciwpożarowej, a OSP, wykonującą w imieniu gminy i państwa te zadania. Komendanci PSP będą wsparciem w wykonywaniu tych zadań. To również ważne z uwagi na fakt, że KG PSP jest centralnym organem administracji rządowej do spraw ochrony przeciwpożarowej.
Powierzone dla OSP zadania należą do najważniejszych zadań publicznych – zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Jest ono określone przepisami Konstytucji, a za jego realizację odpowiedzialna jest Rada Ministrów. Takie umiejscowienie polityki bezpieczeństwa, wskazuje na istotę i rangę zadań realizowanych przez OSP. Wykonywanie ich przez OSP w ramach KSRG lub poza tym systemem, są zawsze zadaniami publicznymi, skierowanymi do określonych społeczności lokalnych lub szerzej – do społeczności regionalnych. Dlatego wszystkie OSP zgodnie z ustawą są, jednakowo traktowane przez właściwe organy administracji publicznej.
Ustawa jest więc podniesieniem rangi tych stowarzyszeń, uproszczeniem systemu prawnego, z którego korzysta m.in. samorząd terytorialny, a także jest weryfikacją dotychczasowych rozwiązań zawartych w ustawie o ochronie przeciwpożarowej z ich poprawą, anulowaniem martwych, niesprawdzonych rozwiązań oraz wprowadzeniem nowych, wynikających z doświadczeń i konsultacji.
Z wyrazami szacunku
Zbigniew Chmielowiec Poseł na Sejm RP
Przewodniczący Parlamentarnego Zespołu Strażaków